ျမန္မာျပည္အတြက္ ေမးခြန္းမ်ား အပိုင္း(၁၀)

ဦးေအာင္ေဇယ်

-ေအာင္သူၿငိမ္း-

ဦးသန္႔ျမင့္ဦးရဲ႔ ေျခရာေဖ်ာက္ျမစ္ (The River of Lost Footsteps) စာအုပ္မွာ ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႔ ၁၈ ရာစုကာလ အေျခအေနေတြကို သူက “မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ရဲ႔ အက်ဳိးဆက္မ်ား” ဆိုၿပီး တင္ျပခဲ့ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ကေတာ့ ဘုရင့္ေနာင္လြန္ ေလၿပီး ႏွစ္ ၂ဝဝ မွာ က်ဆင္းေနတဲ့ ျမန္မာမင္းေတြရဲ႔ ၾသဇာကိုစုစည္းၿပီး အင္ပိုင္ယာ ျပည့္ရွင္ျဖစ္လာတဲ့ မုဆိုးဘို ေက်းတိုင္သူႀကီး ဦးေအာင္ေဇယ်အေၾကာင္းနဲ႔ အဲသည္ေခတ္ပတ္ဝန္းက်င္ အေျခ အေနေတြကို တင္ျပထားပါတယ္။

စာဖတ္ မိတ္ေဆြမ်ားခင္ဗ်ား

ဘုရင့္ေနာင္လြန္ေလၿပီးတဲ့ ႏွစ္ ၂ဝဝ ေက်ာ္မွာေတာ့ ျမန္မာမင္းေတြရဲ႔ၾသဇာဟာ အေတာ့္ကိုယိုယြင္းက်ဆင္းေန ပါၿပီ။ မဏိပူဘုရင္ဂ်ဳိင္ဆင္းရဲ႔ ကသည္းျမင္းသည္ေတာ္ေတြကလည္း အင္းဝေရႊနန္းေတာ္အနီးက မူးျမစ္ဝွမ္း ေဒသကိုေတာင္ အႀကိမ္ႀကိမ္ လာေရာက္တိုက္ခိုက္လုယက္ေနၾကပါတယ္။ အင္းဝနန္းေတာ္ကလည္း အကာ အကြယ္မေပးႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ျမန္မာျပည္အထက္ပိုင္းမွာ ဒီလိုျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ ေတာင္ပိုင္းမွာလည္း ၁၇၄ဝ မွာ ပဲခူးမွာ ဗညားဒလဦးေဆာင္လို႔ စတင္ ပုန္ကန္ျခားနားၾကပါတယ္။ ပဲခူးေဒသနဲ႔ ဧရာဝတီျမစ္ဝကြၽန္းေပၚက နဂိုရ္ ကတည္းက မြန္စကားေျပာေဒသေတြ ျဖစ္လို႔ မၾကာခင္မွာပဲ သူတို႔က မြန္ထီးနန္းကို ျပန္လည္ေထာင္ထူ ေထာင္ၾကပါတယ္။ ဒါတင္မကပါဘူး။ မြန္ေတြက သူတို႔ၾသဇာကို ခ်ဲ႔လာလိုက္တာ အင္းဝနန္းေတာ္ကိုေတာင္ ျပန္ၿခိမ္းေျခာက္တဲ့ အေျခအေနေရာက္လာပါေတာ့တယ္။ မြန္ဘုရင္ ဗညားဒလ က ဟသၤာတ၊ ျပည္၊ မုတၱမကို သိမ္းပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့အင္းဝကိုလည္း သိပ္မတိုက္လိုက္ရဘဲ ဗညားဒလက ရလိုက္ပါ တယ္။ ျမန္မာဘုရင္ အိုႀကီးနဲ႔ မိသားစုေတြကို ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္သြားခဲ့ပါတယ္။ အင္းဝနန္းေတာ္မွာ အနီးတဝိုက္က ေဒသေတြကို ၾသဇာေညာင္းေအာင္ ဆက္လုပ္ဖို႔ဗညားဒလက တပ္တခ်ဳိ႔ခ်န္ထားခဲ့ပါတယ္။

အဲသည္အခ်ိန္မွာ ဗညားဒလ ၾသဇာမေညာင္းႏိုင္သူကေတာ့ မုဆိုးဘိုရြာသူႀကီး ဦးေအာင္ေဇယ်ပါပဲ။ ျမန္မာ ဘုရင္ေတြ ၾသဇာတက္လိုက္၊ က်လိုက္ျဖစ္ေနတဲ့ ကာလအတြင္းမွာ ၿမိဳ႔သူႀကီး၊ ေက်းတိုင္ရြာသူႀကီးေတြက သူတို႔ဘာသာ သူတို႔အေရး ကိစၥေတြကို စီမံေနခဲ့ၾကရပါတယ္။ မုဆိုးဘိုရြာက အင္းဝနဲ႔မိုင္ ၆ဝ ေလာက္အကြာ မွာရွိၿပီး အင္းဝနန္းေတာ္က်တဲ့အခ်ိန္မွာ ဦးေအာင္ေဇယ်က အသက္ ၃၆ ႏွစ္၊ အိမ္ေထာင္ရွိၿပီး ဆယ္ေက်ာ္ သက္အရြယ္သားေတြ ရွိေနပါတယ္။ သူက ေဆြမ်ဳိး အုပ္စုေတာင့္တယ္လို႔ ဆိုရပါလိမ့္မယ္။ မူးျမစ္ဝွမ္းေဒသ တဝိုက္မွာ ၾသဇာရွိၿပီး၊ သူက ပုဂံေခတ္ျမင္းတပ္ဗိုလ္တဦးကေန ဆင္းသက္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ပဲခူးဘုရင္ ဗညားဒလက သူ႔ပိုင္တဲ့ မုဆိုးဖိုရြာကို ၾသဇာလႊမ္းဖို႔ ႀကိဳးစားလာေတာ့သူက ခ်က္ခ်င္းတုံ႔ျပန္ပါတယ္။ ထန္းပင္ေတြကိုခုတ္၊ မုဆိုးဘိုရြာကို ထန္းလံုးသစ္တပ္ကာၿပီး လူသူစုေဆာင္းခုခံပါတယ္။ မြန္ေတြက ေခ်မႈန္းဖို႔ စစ္တပ္ေတြ အင္အားသံုးေစလႊတ္ေပမယ့္လည္း သူက ျပန္လွန္ႏိုင္လိုက္ပါတယ္။ ဒီသတင္းက ခ်က္ခ်င္းပဲ ေဒသ အတြင္းပ်ံ႔သြားသလို၊ သူနဲ႔ပူးေပါင္းလာၾကပါတယ္။ မြန္ေတြရဲ႔ၾသဇာကို အျခားခုခံ ေနတဲ့ စလင္းတို႔၊ မိုးေကာင္း တို႔လ စသျဖင့္က ပူးေပါင္းလာၾကၿပီး၊ ေန႔ခ်င္းညခ်င္း ဆိုသလို သူ႔က အထြဋ္အထိပ္ကို ေရာက္လာေစ ပါေတာ့ တယ္။

ဦးေအာင္ေဇယ်က အင္းဝနန္းေတာ္က ဘုရားတဆူကို ပူေဇာ္ကန္ေတာ့ဖို႔အသြား ၁၇၅၄ ခုႏွစ္၊ ႏွင္းမႈံေတြ ေဝေနတဲ့ မနက္ခင္းတခုမွာေတာ့ ယခင္က ပဏာဆက္ ရွမ္းျပည္နယ္ေတြထဲက ေစာ္ဘြားတဦးက လာလို႔ ဒူးေထာက္သစၥာ ခံခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ပဲ လူေတြက သူ႔ကိုဘုရင္အျဖစ္ေခၚဆိုလာၾကပါေတာ့တယ္။

စစ္ပြဲအေန အထားကိုၾကည့္ရင္ လူမ်ဳိးေရးအေျခခံလည္း ပါတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ျမန္မာေတြရွိေနတဲ့ ေျမာက္ပိုင္းက မြန္ေတြ ေတာင္ပိုင္းရဲ႔ၾသဇာကို မခံၾကဘဲ ျပန္တိုက္ၾကတာပါပဲ။ ေနာက္ေတာ့ ဦးေအာင္ေဇယ် က မုဆိုးဖိုကို ေရႊဘိုလို႔ နာမယ္ေျပာင္းခဲ့ပါတယ္။ စစ္ပြဲေတြမွာ ျမန္မာစစ္သည္ေတြကလည္း "ေရႊဘိုသားကြ" ဆိုၿပီး ေႂကြးေၾကာ္ စစ္တိုက္ၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ဦးေအာင္ေဇယ်က သူ႔တပ္ကို မဏိပူကသည္းေတြဆီကို ေစလႊတ္ၿပီး မူးျမစ္ဝွမ္းကို လာက်ဴးေက်ာ္ေနတဲ့ကိစၥ ေတြ ရပ္ေစခဲ့ပါတယ္။ စစ္သူႀကီး မင္းလွမင္းေခါင္ေက်ာ္ကို ရွမ္းေတာင္တန္းေတြဆီ ေစလႊတ္ၿပီး ေစာ္ဘြားအႀကီး အကဲေတြကို သစၥာခံေစခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီအခ်ိန္အထိ သံလွ်င္နဲ႔ ပဲခူးက မက်ေသးပါဘူး။

ဒီအခ်ိန္ႏိုင္ငံျခား ဆက္ဆံေရးကိစၥေတြကိုလည္း ျပန္ၾကည့္ရေအာင္ပါ။ ျပင္သစ္ေတြက မြန္ဘုရင္ ဗညားဒလဖက္ က ကူၾကပါ တယ္။ ျပင္သစ္အိႏၵိယနယ္ေတြအတြက္ ဘုရင္ခံျဖစ္ေနသူ ဂ်ဳိးဆက္ ဖရန္ဆြာ ဒ်ဴးပလက္စ္က ဗညားဒလဖက္ကို အေလးေပးပါတယ္။ မြန္ဘုရင္ရဲ႔သံအဖြဲ႔ ျပင္သစ္ပိုင္ အိႏၵိယက ပြန္ဒီခ်ယ္ရီၿမိဳ႔ကို ၁၇၅ဝ ခုႏွစ္မွာ ေရာက္လာေတာ့ ခမ္းခမ္းနာနားႀကိဳဆို ဧည့္ခံပါတယ္။ သူ႔လက္ေထာက္ ဆီေညာ္ ဒီ ဘရူႏို ကိုလည္း ပဲခူး နန္းေတာ္ဆီသြားဖို႔ တာဝန္ေပးခဲ့ပါ တယ္။ သူ႔ဗ်ဴဟာက အားနည္းတဲ့အုပ္စုဖက္က ရပ္တည္ရင္ သူတို႔ အေပၚ မွီခိုမယ္၊ သူတို႔ၾသဇာပိုလႊမ္းႏိုင္မယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ ဒ်ဴးပလက္စ္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံက အထက္အရာရွိ ေတြကို ဧရာဝတီျမစ္ဝကြၽန္းေပၚဟာ မၾကာခင္ ျပင္သစ္ကိုလိုနီ ျဖစ္လာမယ္လို႔ စာေရး အစီရင္ခံခဲ့ပါတယ္။

အိႏၵိယတိုက္၊ မဒရပ္မွာ အေျခစိုက္ေနတဲ့ အဂၤလိပ္ေတြကလည္း အေျခအေနကို ေစာင့္ၾကည့္ေနပါတယ္။ သူတို႔ က မြန္-ျမန္မာစစ္ပြဲေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တာသိပါတယ္။ အဂၤလိပ္ေတြရဲ႔ အေရွ႔အိႏၵိယကုမၸဏီက ဧရာဝတီျမစ္ဝွမ္း မွာ ဆိပ္ကမ္း အေျခခံေကာင္းေကာင္းလိုခ်င္သလို၊ အဲသည္အခ်ိန္က ျမန္မာေတြရဲ႔သေဘၤာေဆာက္လုပ္ငန္းဟာ လည္း ကမၻာ့ တန္းဝင္ျဖစ္ေနေတာ့ စိတ္ဝင္တစားရွိေနၾကပါတယ္။ အဂၤလိပ္ေတြကလည္း ပဲခူးမြန္ေနျပည္ေတာ္ ကို ခ်က္ခ်င္း သံအဖြဲ႔လႊတ္ေတာ့ ဗညားဒလက ေနဂေရ႔စ္ကြၽန္းကို အဂၤလိပ္ေတြကိုေပးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျပင္သစ္ေတြက ဗညားဒလကို အလံုးအရင္း ဆက္ကူခဲ့ပါတယ္။ ျပင္သစ္အေျမာက္ေတြ၊ မီးေပါက္ေသနတ္ေတြ က ပဲခူးကို တျဖည္းျဖည္းဝင္လာေနပါၿပီ။

အဂၤလိပ္ေရာ၊ ျပင္သစ္ေရာက ႏိုင္မယ့္ဖက္ကို ရပ္လိုၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း သူတို႔က ဦးေအာင္ေဇယ်ကို ေလွ်ာ့တြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဦးေအာင္ေဇယ်တပ္ေတြက ၁၇၅၅ ခုႏွစ္မွာ ဗ်ဴဟာအရ အေရးပါတဲ့ ျပည္ကိုသိမ္းပါ တယ္။ သိပ္မၾကာခင္မွာပဲ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚက ဓႏုျဖဴနဲ႔ ဒဂံုကို ဆက္သိမ္းပါတယ္။ ဦးေအာင္ေဇယ်က သူသိမ္း ပိုက္ရတဲ့ၿမိဳ႔ေတြမွာ သူ႔အာဏာစက္ကို ျပခ်င္လို႔ တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္အုပ္ခ်ဳပ္ ကြပ္ကဲပါတယ္။ သူက မၾကာခင္ မွာ အၿပီးသတ္ႏိုင္ေတာ့မယ္ ယူဆလို႔ ဒဂံုကိုလည္း ရန္ကုန္လို႔ ၿမိဳ႔အမည္ ေျပာင္းခဲ့ပါတယ္။

ျပင္သစ္က ပဲခူးျပည့္ရွင္ကို ကူညီေနရာကေန ဦးေအာင္ေဇယ်ထံ ဖက္ေျပာင္းဖို႔ လုပ္ပါတယ္။ ေသနတ္အခ်ဳိ႔ကို လက္ေဆာင္ ဆက္ပါတယ္။ ဦးေအာင္ေဇယ်က လက္ေဆာင္ကိုလက္ခံေပမယ့္လည္း ျပင္သစ္ကို ရန္သူလို႔ ျမင္ေနတုန္းပါ။ အဂၤလိပ္ေတြက ေနဂေရ႔စ္ကြၽန္းကို သိမ္းပိုက္တာ ဦးေအာင္ေဇယ်က တရားဝင္ကန္႔ကြက္ ေသာ္လည္း သူက အဂၤလိပ္ဆီက စစ္ေရးအကူအညီ ေမွ်ာ္လင့္ေနပါတယ္။ ျပႆနာက သူ႔ကို ကူဖို႔လက္နက္ သိပ္မက်န္ေတာ့ တာပါဘဲ။ အဲသည္အခ်ိန္မွာ ဥေရာပမွာက အဂၤလိပ္က ျပင္သစ္ကို စစ္ေၾကညာၿပီး ၇ ႏွစ္ၾကာ စစ္ပြဲစတိုက္ ေနတဲ့ အခ်ိန္ပါ။

အဂၤလိပ္ေတြရဲ႔ အေရွ႔အိႏၵိယကုမၸဏီက ဦးေအာင္ေဇယ်နဲ႔ ကုန္သြယ္ေရးစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဖို႔ ေျပာပါတယ္။ သူက ေနဂေရ႔စ္ကြၽန္းမွ အဂၤလိပ္ေတြကို အပိုင္စားေပးေနေသာ္လည္း စာခ်ဳပ္ကိုေတာ့ လက္မွတ္မထိုးပါဘူး။ ဒါေပ မယ့္ ဦးေအာင္ေဇယ်က ေရႊအစစ္အလႊာေပၚမွာ "ေရႊတြင္း၊ ေငြတြင္း၊ ပုယင္း၊ ဒုတၱာ ပိုင္သေတာ္မူေသာ" စသျဖင့္ အစခ်ီလို႔ အဂၤလိပ္ဘုရင္ တတိယေျမာက္ ေဂ်ာ့ဘုရင္ကို မဟာမိတ္ခိုင္ခိုင္မာမာျပဳဖို႔ စာပို႔ခဲ့ပါတယ္။ လအတန္ၾကာ စာျပန္မလာေတာ့ ဦးေအာင္ေဇယ်က စိတ္ကြက္ပါတယ္။ သူက လွည့္စားခံရသလိုလည္း ခံစား ေနရပါတယ္။ မယံုသကၤာစိတ္လည္း ေပၚလာပါတယ္။

ဒီအခ်ိန္တိုင္ သံလွ်င္နဲ႔ ပဲခူးကို မသိမ္းရေသးပါဘူး။ သို႔ေသာ္လည္း နယ္ေျမအမ်ားအျပားကိုေတာ့ ဦးေအာင္ ေဇယ်က ၾသဇာခ်ဲ႔ထားႏိုင္ပါၿပီ။ သူက ျပင္သစ္က စစ္ကူေတြ မြန္ဖက္ေရာက္လာမွာကို စိုးရိမ္ပါတယ္။ သံလွ်င္ ခံတပ္မွာလည္း ျပင္သစ္ဗိုလ္ ဘရူႏိုက ကူညီေနပါတယ္။ သံလွ်င္က ပထမက်ပါတယ္။ သံလွ်င္က်ၿပီးေတာ့မွ စစ္ကူေရာက္လာတဲ့ ျပင္သစ္စစ္သေဘၤာ ၂ စီးနဲ႔ လက္နက္လူသူေတြကိုလည္း ဦးေအာင္ေဇယ်က သိမ္းႏိုင္ခဲ့ပါ တယ္။ ၁၇၅၇ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ပဲခူးေနျပည္ေတာ္ က်ပါတယ္။ သူက အညိဳးနဲ႔ ပဲခူးတၿမိဳ႔လံုးကို မီးတိုက္ခဲ့သလို၊ ဖ်က္ဆီးသတ္ျဖတ္မႈေတြလည္း အမ်ားအျပားရွိခဲ့ပါတယ္။ မြန္အမ်ားအျပားလည္း ထိုင္းႏိုင္ငံကို ထြက္ေျပးခဲ့ၾက ရပါတယ္။

သံလွ်င္မွာ သူဖမ္းမိတဲ့ ျပင္သစ္ဗိုလ္ သံကိုယ္စားလွယ္ ဘရူႏိုကိုေတာ့ ေနေျခာက္လွန္း ကြပ္မ်က္ခဲ့တယ္ ဆိုပါ တယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း က်န္တဲ့ ဖမ္းမိတဲ့ျပင္သစ္စစ္သည္ေတြကိုေတာ့ ေပၚတူဂီေတြရွိေနတဲ့ ဖာရင္ဂီ ရြာေတြဆီ ပို႔ခဲ့ပါတယ္။ သူရဲ႔တပ္မွာလည္း ျပန္လို႔ေနရာေပးခဲ့ပါတယ္။ ျပင္သစ္အေျမာက္ဗိုလ္ ပဲရီ ဒီ ေမးလဒ္ ဟာဆိုရင္ အေလာင္းဘုရားနဲ႔ အတူတူ ႏွစ္ေပါင္း ၂ဝ ေက်ာ္အမႈထမ္းခဲ့ၿပီး မဏိပူ၊ အယုဒၶယ (ယိုးဒယား)၊ ပဲခူးကို သိမ္းပိုက္ တဲ့ စစ္ဆင္ ေရးေတြမွာ ေတာင္ ပါဝင္ခဲ့ပါတယ္။

အေလာင္းဘုရားဘြဲ႔ခံ ဦးေအာင္ေဇယ်ကေတာ့ အယုဒၾၶြယကို သူကိုယ္တိုင္ ဦးေဆာင္ စစ္ခ်ီစဥ္မွာပဲ ဆိုးရြားတဲ့ ရာသီဥတု အေျခအေနနဲ႔ ၁၇၆ဝ မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္တပတ္မွာေတာ့ ေနာက္ပိုင္းကုန္းေဘာင္ေခတ္ အေျခအေနေတြကို ဆက္လက္တင္ျပပါမယ္။ အားလံုး ၿငိမ္းခ်မ္းေပ်ာ္ရႊင္ႏိုင္ၾကပါေစ။


မွတ္ခ်က္။ ဤေဆာင္းပါးအား RFA -ၿမန္မာ အစီအစဥ္ မွတဆင့္ ေလလႈိင္းကေနထုတ္လႊတ္သြားၿပီးၿဖစ္သည္။ စာေရးသူ ၏ခြင့္ၿပဳခ်က္ အရ စာဖတ္သူတုိ႔အား အခန္းဆက္မ်ားၿဖင့္ ေဖာ္ၿပသြားမည္ ၿဖစ္သည္။ မူရင္း (link)