ျမန္မာျပည္အတြက္ ေမးခြန္းမ်ား အပိုင္း(၁၁)

ဗမာမ်ဳိးခ်စ္စိတ္နဲ႔ အက်ဳိးဆက္မ်ား

-ေအာင္သူၿငိမ္း-

ဦးသန္႔ျမင့္ဦးရဲ႔ ေျခရာေဖ်ာက္ျမစ္ (The River of Lost Footsteps) စာအုပ္မွာ ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႔ ၁၈ ရာစုကာလ အေျခအေနေတြကို သူက "မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ရဲ႔ အက်ဳိးဆက္မ်ား" ဆိုၿပီး တင္ျပခဲ့ပါတယ္။ အေလာင္း ဘုရား ဦးေအာင္ေဇယ် လြန္ေလၿပီးတဲ့ကာလ ကုန္းေဘာင္ေခတ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက နယ္ခ်ဲ႔ က်ဴးေက်ာ္သူ ျဖစ္ လာပံု၊ ဗမာအမ်ဳိးသားေရးစိတ္ဓါတ္ ေရွ႔တန္းေရာက္လာပံုနဲ႔ ဒီအက်ဳိးဆက္ေၾကာင့္ပဲ အဂၤလိပ္နဲ႔ ထိပ္တိုက္ ေတြ႔ရၿပီး ပထမ-အဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္ပြဲ ျဖစ္ရပံုေတြကို ဆက္လက္တင္ျပထားပါတယ္။

စာဖတ္ မိတ္ေဆြမ်ားခင္ဗ်ား

အေလာင္းဘုရားဘြဲ႔ခံ ဦးေအာင္ေဇယ်ကေတာ့ အယုဒၾၶြယကို သူကိုယ္တိုင္ ဦးေဆာင္ စစ္ခ်ီစဥ္မွာပဲ ဆိုးရြားတဲ့ ရာသီဥတု အေျခအေနနဲ႔ ၁၇၆ဝ မွာ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါတယ္။ သူကြယ္လြန္ၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္း သူရဲ႔သား ၃ ဦးနဲ႔ ေျမး ျဖစ္သူ ဦးေဆာင္ခဲ့တဲ့ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ ရာစုႏွစ္တဝက္ေက်ာ္ေက်ာ္မွာေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႔ စစ္မာန္အတက္ ဆံုးနဲ႔ က်ဴးေက်ာ္နယ္ခ်ဲ႔မႈ အမ်ားဆံုးျပဳခဲ့တဲ့ကာလလို႔ စာေရးသူ ဦးသန္႔ျမင့္ဦးက သံုးသပ္ပါတယ္။

ဦးေအာင္ေဇယ် လက္ထက္မွာပဲ ပဲခူးဟံသာဝတီနန္းေတာ္ကို ဖ်က္ဆီးခဲ့ၿပီး မြန္စကားေျပာေဒသတခုလံုးကို လည္း ေနာက္တႀကိမ္ျပန္မပုန္ကန္ႏိုင္ေအာင္ ႏွိပ္ကြပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီအတြက္ေၾကာင့္လည္း မြန္လူမ်ဳိးအမ်ား အျပား ဧရာဝတီ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသကေန ထိုင္းႏိုင္ငံကို ထြက္ေျပးခဲ့ၾကရပါတယ္။ "ေရႊဘိုသားကြ"လို႔ ေကြၽး ေၾကာ္ၿပီး မြန္ေတြကို ျပန္လွန္တိုက္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ အထက္အညာသားေတြက စစ္ပြဲေအာင္ျမင္မႈေတြနဲ႔အတူ ဗမာလူမ်ဳိးေရးစိတ္ကလည္း အထြဋ္အထိပ္ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

ျမန္မာေတြရဲ႔ အင္းဝေနျပည္ေတာ္က တပ္ေတြက ၁၇၆၃ ခုႏွစ္မွာ ခ်င္းမိုင္လို႔ေခၚတဲ့ ဇင္းမယ္ကိုသိမ္းပါတယ္။ ဗီယန္ရွင္းမွာ ရွိေနတဲ့ လာအိုဘုရင္ကလည္း ပÀာသႏိုင္ငံအျဖစ္ လက္ခံခဲ့ၿပီး၊ ၁၇၆၅ ခုႏွစ္မွာေတာ့ စင္ၿပိဳင္ လာအိုဘုရင္ ေလာင္ပရာ ဘန္း ကို တိုက္ခိုက္ေခ်မႈန္းခဲ့ပါတယ္။ ဆိုင္ယမ္ရဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ခံအစြန္အဖ်ားေဒသ အေတာ္မ်ားမ်ား ျမန္မာဘုရင္ လက္ေအာက္ေရာက္လာတဲ့ အခ်ိန္ ၁၇၆၆ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလမွာေတာ့ ဒီေန႔ ထိုင္းႏိုင္ငံရဲ႔ ၿမိဳ႔ေတာ္ အယုဒၶယကို ဝိုင္းခဲ့ပါတယ္။ အယုဒၶယဘုရင္ရဲ႔ ခုခံမႈက ေႏွးေကြးေနခဲ့သလို၊ တပ္ေတြက လည္း အခ်ိတ္အဆက္ မမိျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။ အယုဒၾၶြယဘုရင္ ဆူရိယာမာရင္က သစၥာခံပါမယ္လို႔ ကမ္းလွမ္း ေသာ္လည္း အင္းဝဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြက ပယ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။ လံုးဝအႂကြင္းမဲ့ လက္နက္ခ်ရမယ္လို႔သာ ေတာင္းဆိုခဲ့ပါ တယ္။ ၁၇၆၇ ခုႏွစ္ ဧၿပီလမွာေတာ့ အယုဒၾၶြယနန္းေတာ္ရဲ႔ၿမိဳ႔ရိုးကို ခ်ဳိးေဖာက္ဝင္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး ၿမိဳ႔ထဲမွာ ျမင္ျမင္သမွ် ကို မီးတင္ရိႈ႔ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲသည္အခ်ိန္က ျပင္သစ္ျပည္ ပါရီၿမိဳ႔၊ လန္ဒန္ၿမိဳ႔နဲ႔ အၿပိဳင္နီးပါးႀကီးမားစည္ပင္တဲ့ အယုဒၶယလည္း ျပာပံုဘဝေရာက္ခဲ့ရပါတယ္။ စစ္သံု႔ပန္းေသာင္း၊ သိန္းခ်ီလို႔လည္း ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္လာခဲ့ပါ တယ္။ အင္းဝဘုရင္က ထိုင္းမင္းညီမင္းသားတဦးကို သစၥာခံဘုရင္တင္တာမ်ဳိး မထားေတာ့ဘဲ၊ ၿမိဳ႔ေစာင့္တပ္ ေတြခ်န္လို႔ ေျမဒူးမင္းသားလို႔ေခၚတဲ့ ဆင္ျဖဴရွင္ ျမန္မာဘုရင္က တိုက္ရိုက္အုပ္ခ်ဳပ္ပါေတာ့တယ္။

အဲသည္ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ အခ်ိန္မွာပဲ တရုတ္ျပည္ မန္ခ်ဴးဘုရင္နဲ႔လည္း စစ္ ၃ ႀကိမ္ႏႊဲခဲ့ရပါတယ္။ အေလာင္းဘုရားက သူ႔ၾသဇာကို ရွမ္းျပည္ဖက္ ခ်ဲ႔ထြင္ဖို႔ ႀကိဳးစားစဥ္မွာပဲ ရွမ္းေစာ္ဘြားေတြ၊ အႀကီးအကဲ ေတြက တရုတ္ျပည္ဖက္ကို ေျပးဝင္ခိုလႈံၾကပါတယ္။ ၁၇၆ဝ ခုႏွစ္မွာ ေျမဒူးမင္းသားက ဒီလိုရွမ္းျပည္ကို ဆက္ လက္ၾသဇာခ်ဲ႔ထြင္ေနစဥ္မွာပဲ တရုတ္တပ္ေတြနဲ႔ ပဋိပကၡေတြ စတင္လာပါတယ္။ ပုအာ လို႔ေခၚတဲ့ ယူနန္ျပည္ ေဒသတခုမွာ ျမန္မာဘုရင္တပ္ေတြနဲ႔ တရုတ္တပ္ေတြ တိုက္ပြဲျဖစ္ၾကၿပီး တရုတ္တပ္ေတြ ေခ်မႈန္းခံလိုက္ရပါ တယ္။ ဒါကို ယူနန္နယ္စား လီယူေဇာင္က မသိလိုက္မသိဘာသာ ေနခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္မွ မန္းခ်ဴးဘုရင္ နန္းေတာ္က ၾကားသိၿပီး၊ သူ႔ကို ရာထူးခ်ၿပီး နန္းေတာ္ကို ျပန္ေခၚပါတယ္။ အရွက္ရတဲ့ နယ္စားလီယူေဇာင္ က ကိုယ့္ကိုယ္ကို သတ္ေသခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုမ်ဳိး နန္းေတာ္အရာရွိ ေတြထဲက သတ္ေသတယ္ဆိုတာမ်ဳိးက မန္ခ်ဴး ရာဇဝင္မွာ မရွိဖူးေလေတာ့ မန္ခ်ဴးအင္ပိုင္ယာျပည့္ရွင္အတြက္လည္း အရွက္ရစရာ ျဖစ္လာပါတယ္။ သည္ေတာ့ ေနာက္စစ္ပြဲက "ျမန္" လို႔တရုတ္ေတြက ေခၚေနၾကတဲ့ ျမန္မာေတြကို ဆံုးမဖို႔ အင္ပိုင္ယာျပည့္ရွင္ကိုယ္တိုင္ ရဲ႔ သိကၡာဆည္စရာ စစ္ပြဲ ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။

သူက ယန္ယင္ဂ်ဴးလို႔ေခၚတဲ့ ဝါရင့္နယ္စားအသစ္ကို တာဝန္ေပးပါတယ္။ ၁၇၆၆ ခုႏွစ္ ေႏြကာလမွာပဲ ရွမ္းျပည္ ထဲကို ယံုၾကည္မႈအျပည့္နဲ႔ ထိုးစစ္ဆင္ခဲ့ပါတယ္။ တပ္အင္အားလည္း အေတာ္ပါလာပါတယ္။ ျမန္မာေတြက စစ္ဗ်ဴဟာ ေထာင္ေခ်ာက္ဆင္ခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာစစ္သူႀကီး ဗလမင္းထင္က ဗန္းေမာ္ၿမိဳ႔ကို လက္လႊတ္ေပးၿပီး တရုတ္တပ္ေတြကို ျပန္ပတ္ဝိုင္းခဲ့ပါတယ္။ တရုတ္တပ္ေတြက ေထာင္ေခ်ာက္ဆင္တာကို ရိပ္မိတဲ့အခါ သူတို႔မွာ ရန္သူက ျမန္မာစစ္တပ္ေတြ ခ်ည္းပဲ မဟုတ္တာ ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။ ငွက္ဖ်ား၊ ကာလဝမ္းေရာဂါေၾကာင့္လည္း တရုတ္တပ္ေတြ အတုန္းအရုန္း ေသခဲ့ရ ပါတယ္။ စစ္သားတေထာင္ေက်ာ္မွာ ၈ဝဝ ေက်ာ္က ငွက္ဖ်ား၊ အျခား ေရာဂါနဲ႔ေသၾကပါတယ္။ အျခားသူေတြလည္း ထိခိုက္ဒဏ္ရာရေနၾကပါၿပီ။ ဒီသတင္းၾကားေတာ့ တရုတ္ ဧကရာဇ္ က်င္းလံုက မယံုၾကည္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ သူ႔ရဲ႔စစ္သူႀကီး ယန္ယင္ဂ်ဴး ကိုယ့္ကိုယ္ကို မသတ္ေသခင္ နန္းေတာ္ကိုေခၚလို႔ ကြပ္မ်က္ေသဒဏ္ေပးခဲ့ပါတယ္။

ေနာက္တခ်ီမွာေတာ့ တရုတ္ဧကရာဇ္က ဝါရင့္မန္ခ်ဴးစစ္သူႀကီး မင္ဂရူအီ ကို တာဝန္ေပးလို႔ ဘုရင့္အထူးတပ္ ေတြကို ေစလႊတ္ခဲ့ပါတယ္။ မင္ဂရူအီက တူရကီေတြကို စစ္ဆင္ခဲ့ဖူးသလို၊ ယခင္ ကာဇက္စတန္ေဒသမွာလည္း အေရးပါတဲ့ စခန္းေတြမွာ တာဝန္ယူခဲ့ပါတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာေတာ့ နယ္စပ္တင္းမာမႈမွ်သာ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ ႏွစ္ႏိုင္ငံ စစ္ခင္းတဲ့ ပြဲအဆင့္ ေရာက္လာခဲ့ပါၿပီ။ ဒီတခ်ီမွာေတာ့ တရုတ္ေတြက ေသခ်ာျပင္ဆင္လာၿပီး၊ ကပ္ ေရာဂါေတြနည္းမယ္ ယူဆတဲ့ ေဆာင္းတြင္းမွာ စစ္ခ်ီလာပါတယ္။ တရုတ္တပ္ေတြက ဧရာဝတီျမစ္ေၾကာင္း အတိုင္းစုံဆင္းလာၿပီး ဂုပ္ထိပ္၊ စဥ္႔ကူကို သိမ္းပါတယ္။ အင္းဝနန္းေတာ္နဲ႔ ၃ ရက္အကြာကို ေရာက္လာခဲ့ပါ တယ္။ ဒါေပမယ့္ ေျမဒူးမင္းသားဘုရင္က ကိုယ္တိုင္ကြပ္ကဲၿပီး ေရွ႔ကိုအမ်ားႀကီး ကြၽံဆင္းလာတဲ့ တရုတ္တပ္ ေတြရဲ႔ ရိကၡာေထာက္ပံ့ေရးလမ္းေၾကာင္းေတြကို ျဖတ္ေစပါတယ္။ အဲသည္အခ်ိန္မွာပဲ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာရွိေနတဲ့ မဟာသီဟသူရ ဦးေဆာင္တဲ့ စစ္ကူတပ္ေတြလည္း ျပန္ေရာက္လာပါတယ္။ အေအးေဒသကလာတဲ့ တရုတ္ တပ္ေတြက ငွက္ဖ်ားေၾကာင့္ ေသေက်ၾကသလို၊ ပူျပင္းလွတဲ့ ျမန္မာျပည္ရာသီဥတုဒဏ္ကိုလည္း မခံႏိုင္ၾကပါ ဘူး။ လေပါင္းမ်ားစြာၾကာတဲ့ တိုက္ပြဲမွာ ေသာင္းေက်ာ္ အင္အားနဲ႔လာခဲ့ၾကတဲ့ တရုတ္တပ္ေတမွာ ရာဂဏန္း မွ်ပဲ က်န္ပါေတာ့တယ္။ ေနာက္ဆံုး ၁၇၆၈ ခုႏွစ္ဆန္းပိုင္းမွာ စစ္သူႀကီးမင္ဂရူအီကိုယ္တိုင္ သစ္ပင္တပင္မွာ ႀကိဳးဆြဲခ် သတ္ေသခဲ့ပါတယ္။ တရုတ္ဧကရာဇ္က ဖူဟန္ဆိုသူကို ေနာက္ထပ္နယ္စားထပ္ခန္႔ပါတယ္။

ဖူဟန္ကလည္း ဒီလိုနဲ႔ ဖူက်န္ေဒသက ေရတပ္ေတြကို သံုးလို႔ ဧရာဝတီျမစ္ေၾကာင္းအတိုင္း စံုဆင္းလာဖို႔ ၾကံျပန္ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ျမန္မာေတြအလစ္အငိုက္ရဖို႔ မိုးရာသီမွာ ထိုးစစ္ဆင္ဖို႔ သူကဆံုးျဖတ္ၿပီး ၁၇၆၉ မွာ ထိုးစစ္ဆင္ခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာေတြက ေသခ်ာျပင္ဆင္ထားၿပီမို႔ ေကာင္းတုန္ခံတပ္မွာ တိုက္ပြဲအျပင္းအထန္ႀကံဳ ပါတယ္။ တရုတ္တပ္ေတြလည္း အဖ်ားအနာမ်ားလွၿပီး၊ ဖူဟန္ကိုယ္တိုင္ ဖ်ားနာေနပါၿပီ။ ေနာက္ဆံုး ႏွစ္ဖက္ အထိအခိုက္မ်ားလာတဲ့အခါ စစ္နားၾကဖို႔ စဥ္းစားလာပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ ၁၇၆၉ ဒီဇင္ဘာ ၂၂ ရက္မွာ ျမန္မာ အရာရွိ ၁၄ ဦးနဲ႔ တရုတ္စစ္အရာရွိ ၁၃ ဦးတို႔က စစ္ေျပၿငိမ္းစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ၾကပါေတာ့တယ္။

တရုတ္တပ္ေတြကို ခုခံႏိုင္လိုက္ေတာ့ ျမန္မာေတြက အေတာ္ဘဝင္ျမင့္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဘိုးေတာ္ဘုရားဘုရင္ လက္ထက္မွာလည္း ယခင္ကာလေတြက သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ မင္းေနျပည္ေတာ္အျဖစ္ရွိခဲ့တဲ့ ရခိုင္ျပည္ကို ၁၇၈၄ ခုႏွစ္မွာ သိမ္းပိုက္ခဲ့ျပန္ပါတယ္။ ဗမာေတြရဲ႔ မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ဘဝင္က ထိပ္တန္းေရာက္လာပါတယ္။ လူမ်ဳိး အေပါင္းကို ေအာင္ႏိုင္သူလို႔ ထင္လာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ဦးသန္႔ျမင့္ဦးကေတာ့ ျမန္မာဘုရင္ေတြ ကမၻာ ႀကီးမွာျဖစ္ေပၚေနတာကို ၾကည့္ျမင္ပံုက မ်က္ေခ်ျပတ္ေနတယ္လို႔ သံုးသပ္ခဲ့ပါတယ္။ နန္းေတာ္ကို ပင္လယ္ဆိပ္ ကမ္းနဲ႔ေဝးရာ အမရပူရမွာ နန္းစိုက္ထားခဲ့သလို၊ ျမန္မာေတြက အဂၤလိပ္ေတြကိုလည္း ကုလားေတြထဲက အမ်ဳိးတမ်ဳိးလို႔သာ ျမင္ပါတယ္။ အာရွတိုက္က ကုလားနဲ႔ ဥေရာပတိုက္က လာသူေတြကိုေတာ့ ဘုရင္ဂ်ီ ကုလား၊ သိုးေဆာင္းကုလားလို႔မွ်သာ ခြဲျခားျမင္ေနခဲ့ၾကပါတယ္။ သည္အခ်ိန္မွာ အဂၤလိပ္ေတြရဲ႔ အေရွ႔အိႏၵိယ ကုမၸဏီက ဝန္ထမ္း ၁၈,ဝဝဝ ကေန၊ ၁၀၀,၀၀၀ အထိ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ထဲက အမ်ားစုက ကုမၸဏီရဲ႔ စစ္တပ္ေတြပါ။ တခ်ိန္မွာ ဒီအေရွ႔အိႏၵိယကုမၸဏီနဲ႔ ျမန္မာဘုရင္ေတြ စစ္ခင္းၾက ရမယ္ဆိုတာ မေမွ်ာ္လင့္ထားခဲ့ ၾကပါဘူး။ ေနာက္တပတ္မွာေတာ့ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ေနာက္ပိုင္း အဂၤလိပ္-ျမန္မာစစ္ပြဲေတြ ျဖစ္လာရပံုကို ဆက္လက္တင္ျပပါမယ္။ အားလံုး ၿငိမ္းခ်မ္းေပ်ာ္ရႊင္ႏိုင္ၾကပါေစ။

မွတ္ခ်က္။ ဤေဆာင္းပါးအား RFA -ၿမန္မာ အစီအစဥ္ မွတဆင့္ ေလလႈိင္းကေနထုတ္လႊတ္သြားၿပီးၿဖစ္သည္။ စာေရးသူ ၏ခြင့္ၿပဳခ်က္ အရ စာဖတ္သူတုိ႔အား အခန္းဆက္မ်ားၿဖင့္ ေဖာ္ၿပသြားမည္ ၿဖစ္သည္။ မူရင္း (Link)